‘Wil je echt weten wie je bent?’ zegt het dataïsme. ‘Laat die bergen en musea dan maar zitten. Heb je je DNA al laten onderzoeken? Nee?! Waar wacht je dan nog op? Ga dat als het even kan vandaag nog doen. En zorg dat je grootouders, je ouders, broers en zussen ook hun DNA laten checken, want aan hun informatie kun je ook heel veel hebben. En heb je al gehoord van die draagbare biometrische sensorgadgets die dag en nacht je bloeddruk en hartslag meten? Mooi, ga er dan meteen een kopen, doe hem om en verbind hem met je smartphone. En als je toch aan het winkelen bent, koop dan meteen een mobiele camera met microfoon, neem alles op zakelijke energie wat je doet en zet het online. En laat Google en Facebook al je e-mail lezen, al je chats en berichten volgen en al je likes en je surfgedrag bijhouden. Als je dat doet, kunnen de geweldige algoritmen van het Internet der Dingen je vertellen met wie je moet trouwen, wat voor beroep je moet kiezen en of je een oorlog moet beginnen.’ Maar waar komen die geweldige algoritmen vandaan? Dat is het mysterie van het dataïsme. Net zoals wij God en Zijn plan volgens het christendom niet kunnen doorgronden, kunnen de menselijke hersenen volgens het dataïsme de nieuwe meesteralgoritmen niet doorzien. Momenteel worden de meeste algoritmen natuurlijk geschreven door menselijke hackers. Maar de echt belangrijke algoritmen -zoals het zoekalgoritme van Google – worden ontwikkeld door gigantische teams. Elk lid kent maar één stukje van de puzzel en niemand begrijpt het hele algoritme helemaal. Bovendien komen er met de opkomst van machine learning en kunstmatige neurale netwerken steeds meer algoritmen die zelfstandig evolueren, zichzelf verbeteren en leren van hun fouten. Ze analyseren astronomische hoeveelheden data, veel meer dan een mens ooit zou aankunnen, en leren patronen te herkennen en strategieën toe te passen die de menselijke geest volkomen ontgaan. Het zakelijke energie vergelijken basisalgoritme zal misschien nog ontwikkeld worden door mensen, maar naarmate het groeit, gaat het zijn eigen weg en betreedt het paden waar geen mens ooit is geweest -en waar geen mens ooit zal kunnen komen.

Voor politici, zakenlieden en consumenten heeft het dataïsme baanbrekende technologieën en verbluffende nieuwe vermogens in de aanbieding. Het belooft wetenschappers en intellectuelen de wetenschappelijke heilige graal waarnaar we al eeuwen op zoek zijn: één overkoepelende theorie die alle wetenschappelijke disciplines met elkaar verbindt, van musicologie en economie tot biologie. Volgens het dataïsme zijn de Vijfde Symfonie van Beethoven, een beursbubbel en het griepvirus alle drie dataflowpatronen die met dezelfde zakelijke energie basisconcepten en middelen geanalyseerd kunnen worden. Dat is een extreem aantrekkelijk idee. Het biedt wetenschappers uit uiteenlopende disciplines een gemeenschappelijke taal, slaat bruggen over academische ravijnen en brengt inzichten uit de ene discipline eenvoudig over op andere disciplines. Musicologen, economen en celbiologen zullen elkaar eindelijk begrijpen. Intussen draait het dataïsme de traditionele leerpiramide om. Tot nu toe werden data beschouwd als de eerste stap in een lange reeks intellectuele activiteiten. Mensen moesten data verwerken tot informatie, informatie tot kennis en kennis tot wijsheid. Maar dataïsten geloven dat mensen de immense datastromen niet meer aankunnen en dat ze die data dus ook niet meer kunnen omzetten in informatie, laat staan in kennis of wijsheid. Het verwerken van al die data moet dus overgelaten worden aan elektronische algoritmen, die daar een oneindig veel grotere capaciteit voor hebben dan de menselijke hersenen. In de praktijk betekent dit dat dataïsten sceptisch zijn over menselijke kennis en wijsheid en meer vertrouwen op big data en computeralgoritmen. Het dataïsme is vooral sterk verweven met zijn twee moederdisciplines: de informatica en de biologie, waarbij de biologie het belangrijkst is. Toen de biologen het dataïsme omarmden, veranderde een beperkte doorbraak in de computerwetenschappen in een wereldschokkende omwenteling die het leven in al zakelijke energie vergelijken zijn facetten compleet kan transformeren. Misschien zie je wel niets in het idee dat organismen algoritmen zijn en dat giraffen, tomaten en mensen gewoon verschillende gegevensverwerkende systemen zijn. Maar je moet wel weten dat dit nu het heersende wetenschappelijke dogma is en dat het onze wereld onherkenbaar verandert

Kindle geüpgraded wordt met gezichtsherkenning en biometrische sensoren, zal hij weten hoe elke zin die je leest je hartslag en bloeddruk beïnvloedt. Dan weet hij precies waarom je moest lachen, wat je verdrietig maakte en waar je boos van werd. Nog even en boeken lezen jou terwijl jij ze aan het lezen bent. En misschien ben jij het meeste wat je leest wel heel snel weer vergeten, maar Amazon vergeet nooit iets. Met dit soort gegevens zal Amazon met griezelige precisie boeken voor je kunnen uitkiezen. Ze zullen Amazon ook exact vertellen wie je bent en hoe je op dit of dat reageert.35 Uiteindelijk bereiken we misschien een punt waarop het onmogelijk wordt om je zelfs maar even los te koppelen van dit alwetende netwerk. Ontkoppeling kan dodelijk worden. Als alle medische dromen worden gerealiseerd, zullen zakelijke energie vergelijken toekomstige mensen een hele zwik biometrische apparaatjes, bionische organen en nanorobots in hun lichaam krijgen, die onze gezondheid in de gaten houden en ons beschermen tegen infecties, ziekten en beschadigingen. Maar die apparaatjes moeten wel vierentwintig uur per dag online zijn om zichzelf te kunnen updaten met de nieuwste medische ontwikkelingen en om ze te beschermen tegen nieuwe epidemieën in cyberspace. Net zoals mijn computer, die continu wordt aangevallen door virussen, wormen en Trojaanse paarden, zullen ook mijn pacemaker, mijn gehoorapparaatje en mijn nanotech-immuunsysteem constant onder vuur liggen. Als ik de antivirusprogramma’s van mijn lichaam niet regelmatig bijwerk, kan het op een kwade ochtend zomaar gebeuren dat de miljoenen nanorobots die door mijn bloedbaan racen ineens gecontroleerd worden door een Noord-Koreaanse hacker. De nieuwe technologieën van de eenentwintigste eeuw zouden dus de humanistische revolutie teniet kunnen doen, mensen hun autoriteit kunnen ontnemen en niet-menselijke algoritmen aan de macht kunnen brengen. Als je dat een angstaanjagende gedachte vindt, geef dan vooral de computernerds niet de schuld. De verantwoordelijkheid ligt eigenlijk bij de biologen. Het is cruciaal om te beseffen dat deze hele trend meer in gang is gezet door biologische inzichten dan door informatici. Het waren de biowetenschappen die concludeerden dat organismen algoritmen zijn. Als dat niet zo is – dus als organismen compleet anders functioneren dan  zakelijke energie algoritmen -dan kunnen computers wonderen verrichten op andere terreinen, maar zullen ze ons niet kunnen doorgronden en ons leven niet kunnen bijsturen, en zullen ze zeer zeker niet in staat zijn om met ons te fuseren. Maar op het moment dat biologen tot de slotsom kwamen dat organismen algoritmen zijn, ontmantelden ze de barrière tussen het organische en het anorganische, waarmee ze de computerrevolutie van een zuiver mechanische kwestie tot een biologische ommekeer maakten en de soevereiniteit van individuele mensen overhevelden naar netwerken van algoritmen.

Mettertijd wordt het in feite steeds makkelijker om mensen te vervangen door computeralgoritmen, niet alleen omdat de algoritmen steeds slimmer worden, maar ook omdat mensen zich steeds meer specialiseren. De jagers-verzamelaars van vroeger beheersten een enorm breed scala aan vaardigheden om te overleven en daarom zou het immens moeilijk zijn om een machinale jager-verzamelaar te bouwen. Zo’n machine zou moeten weten hoe ze speerpunten moet maken van vuurstenen, hoe ze eetbare paddenstoelen moet vinden in een bos, hoe ze een mammoet moet opsporen, hoe ze met een tiental andere jagers een aanval moet coördineren en hoe ze daarna eventuele verwondingen moet behandelen met medicinale kruiden. De laatste paar duizend jaar zijn mensen zich echter gaan zakelijke energie vergelijken specialiseren. Een taxichauffeur of cardioloog is gespecialiseerd in een veel kleinere niche dan een jager-verzamelaar, wat het makkelijker maakt om hem te vervangen door AI. Zoals ik al een paar keer heb benadrukt komt AI niet eens in de buurt van een mensachtig bestaan. Maar 99 procent van de menselijke eigenschappen en vermogens zijn simpelweg overbodig bij het uitvoeren van de meeste moderne taken. Om mensen van de arbeidsmarkt te verdrijven hoeft AI alleen maar beter te zijn in de specifieke vaardigheden die nodig zijn binnen een bepaald beroep. Zelfs de managers die al die activiteiten coördineren kunnen worden vervangen. Uber kan dankzij zijn sterke algoritmen miljoenen taxichauffeurs coördineren met maar een paar mensen. De meeste commando’s worden door de algoritmen gegeven zonder dat daar ook nog een mens naar moet kijken.16 In mei 2014 betrad Deep Knowledge Ventures – een participatiemaatschappij uit Hongkong die gespecialiseerd is in regeneratieve geneeskunde -nieuw terrein door een algoritme, VITAL geheten, aan zijn raad van bestuur toe te voegen. VITAL komt tot aanbevelingen door het analyseren van gigantische hoeveelheden gegevens over de financiële situatie, de klinische proeven en het intellectuele eigendom van  zakelijke energie bedrijven waarin eventueel geïnvesteerd kan worden. Net als de andere vijf bestuursleden krijgt het algoritme een stem in de beslissing of de firma wel of niet zal investeren in een bepaald bedrijf.

De belangrijkste keuzes van ons leven -onze keuze voor een partner, beroep, huis of vakantie – worden genomen door ons verhalende zelf. Stel dat je kunt kiezen tussen twee vakanties. Je kunt naar Jamestown, Virginia, gaan voor een bezoek aan het historische koloniale stadje waar in 1607 de eerste Engelse nederzetting op het Noord-Amerikaanse vasteland werd gevestigd. Of je kunt je grootste droomvakantie aller tijden realiseren, of dat nu wandelen in Alaska is, zonnebaden in Florida of een ongebreideld bacchanaal van seks, drugs en gokken in Las Vegas. Er is maar één voorwaarde: als je je droomvakantie kiest, moet je vlak voordat je daarna weer op het vliegtuig naar huis stapt een pil nemen die al je herinneringen aan die vakantie zal uitwissen. Wat er in Vegas gebeurt, blijft dan letterlijk voor altijd in Vegas. Welke vakantie zou je kiezen? De meeste mensen zouden kiezen voor het koloniale Jamestown, omdat de zakelijke energie vergelijken meeste mensen hun creditcard toevertrouwen aan hun verhalende zelf, dat alleen om verhalen geeft en nul komma nul belangstelling heeft voor zelfs de meest waanzinnige ervaringen als het zich die later toch niet kan herinneren. In werkelijkheid zijn het ervarende zelf en het verhalende zelf geen totaal gescheiden entiteiten, maar zijn ze nauw met elkaar verweven. Het verhalende zelf gebruikt onze ervaringen als belangrijke (maar niet de enige) ruwe grondstoffen voor zijn verhalen. Deze verhalen bepalen op hun beurt wat het ervarende zelf voelt. We ervaren honger heel verschillend als we vasten tijdens de ramadan, als we nuchter moeten blijven voor een medische ingreep of als we niet eten omdat we geen geld hebben. De verschillende betekenissen die het verhalende zelf onze honger toedicht creëren totaal verschillende ervaringen. Daar komt bij dat het ervarende zelf vaak sterk genoeg is om de mooiste plannetjes van het verhalende zelf te saboteren. Ik kan bijvoorbeeld aan het nieuwe jaar beginnen met het goede voornemen om op dieet te gaan en elke dag de sportschool te bezoeken. Dat soort verheven ideeën zijn het monopolie van het verhalende zelf. Maar een zakelijke energie week later, als het tijd is om naar de sportschool te gaan, neemt het ervarende zelf het over. Ik heb geen zin om naar de sportschool te gaan. In plaats daarvan bestel ik een pizza, ga op de bank zitten en zet de tv aan.

Marx en zijn volgelingen begrepen de nieuwe technologische realiteiten en de nieuwe menselijke ervaringen, dus hadden ze relevante antwoorden op de nieuwe problemen van de industriële maatschappij en originele ideeën over manieren om te profiteren van de ongekende nieuwe kansen. De socialisten creëerden een heerlijke nieuwe religie voor een heerlijke nieuwe wereld. Ze beloofden verlossing door technologie en economie, waarmee ze de eerste technoreligie in de geschiedenis vestigden en de fundamenten van het ideologische discours veranderden. Vóór Marx definieerden en onderscheidden mensen zich aan de hand van hun ideeën over God in plaats van productiemiddelen. Sinds Marx werden vraagstukken op het winkel huren arnhem gebied van technologie en economische structuren veel belangrijker en onderscheidender dan discussies over de ziel en het hiernamaals. In de tweede helft van de twintigste eeuw heeft de mensheid zichzelf bijna uitgeroeid in een geschil over productiemethoden.
Zelfs de felste critici van Marx en Lenin namen hun basisideeën over de geschiedenis en de maatschappij over en begonnen dieper na te denken over technologie en productie dan over God en hemel. Medio negentiende eeuw waren maar weinig mensen zo opmerkzaam als Marx, dus ondergingen maar een paar landen snelle industrialisatie. Die paar landen hebben de wereld veroverd. De meeste samenlevingen begrepen niet wat er gebeurde en misten daardoor de vooruitgangstrein. Het India van Dayananda en het Soedan van de Mahdi bleven zich veel meer verdiepen in God dan in stoommachines en daardoor werden ze bezet en uitgebuit door het geïndustrialiseerde Groot-Brittannië. Pas de laatste jaren heeft India enige vooruitgang weten te winkel huren den haag boeken in het dichten van de economische en geopolitieke kloof die het van Groot-Brittannië scheidde. Soedan ploetert nog steeds in de marge.

Aanvankelijk leken de verschillen tussen liberaal humanisme, socialistisch humanisme en evolutionair humanisme tamelijk onbeduidend. Vergeleken bij de enorme kloof tussen alle humanistische sektes en het christendom, de islam of het hindoeïsme waren de meningsverschillen tussen uiteenlopende versies van het humanisme te verwaarlozen. Zolang we het er met zijn allen over eens zijn dat God dood is en dat de menselijke belevingswereld het enige is wat het universum zin geeft, maakt het dan echt zoveel uit of we alle menselijke ervaringen gelijkschakelen of sommige daarvan superieur achten aan andere? Maar toen het humanisme de wereld veroverde, werden deze schisma’s alsmaar groter, tot ze uiteindelijk winkel huren amsterdam ontbrandden in de dodelijkste geloofsoorlog uit de geschiedenis. In het eerste decennium van de twintigste eeuw stonden de orthodoxe liberalen volgens hun eigen gevoel nog heel sterk in hun schoenen. Ze waren ervan overtuigd dat de wereld een ongekende periode van vrede en voorspoed wachtte als individuen maximale vrijheid van expressie kregen en hun hart konden volgen. Het kon wat tijd kosten om de kluisters van traditionele hiërarchieën, obscurantistische religies en hardvochtige wereldrijken te ontmantelen, maar elk decennium zou nieuwe vrijheden en verworvenheden brengen en uiteindelijk zouden we het paradijs op aarde creëren. In de gouden tijden van juni 1914 dachten de liberalen dat de geschiedenis aan hun kant stond. Tegen kerst 1914 waren de liberalen in shock en in de decennia daarna kwamen hun ideeën van links en rechts onder vuur te liggen. Socialisten beweerden dat het liberalisme in wezen een vijgenblad is voor een gewetenloos, uitbuitend, racistisch systeem. Het opschepperige woord ‘vrijheid’ moest gelezen worden als ‘eigendom’. De verdediging van het recht van het individu om te doen wat goed voelt leidde in de meeste gevallen tot het beschermen van het bezit en de privileges van de middenklasse en de bovenlaag. Wat heb je aan de vrijheid om te leven waar je wilt als je de huur niet kunt betalen, de vrijheid om te studeren wat winkel huren eindhoven je interesseert als je het collegegeld niet hebt en de vrijheid om te gaan waar je maar wilt als je geen auto kunt kopen? Onder het liberalisme, zo werd alom geschimpt, was iedereen vrij om te verhongeren. Erger nog, met al die aansporingen aan mensen om zichzelf als aparte individuen te beschouwen scheidde het liberalisme hen van hun klassengenoten, zodat ze zich niet konden verenigen tegen het systeem dan hen onderdrukte. Het liberalisme hield de ongelijkheid dus in stand en veroordeelde de massa tot armoede en de elite tot vervreemding.

Net als alle andere bronnen van gezag hebben gevoelens zo hun tekortkomingen. Het humanisme gaat ervan uit dat elk mens een authentiek innerlijk zelf heeft, maar als ik daarnaar probeer te luisteren, hoor ik vaak ofwel stilte of een kakofonie van tegenstrijdige stemmen. Om dat probleem te overwinnen heeft het humanisme ons niet alleen een nieuwe bron van gezag gegeven, maar ook een nieuwe methode om dat gezag te raadplegen en tot ware kennis te komen. In het middeleeuwse Europa was de voornaamste formule voor kennis: KENNIS = BIJBEL x LOGICA.* Als mensen het antwoord op een belang
* Deze formule bevat een maalteken omdat de elementen op elkaar inwerken. Volgens middeleeuwse scholastici kun je de Bijbel hoe dan ook niet begrijpen zonder logica. Als je logische waarde nul is, dan kun je de Bijbel van a tot z doorlezen, maar blijft de som van je kennis nul. Omgekeerd is het zo kantoorruimte huren arnhem dat geen enkele hoeveelheid logica je kan helpen als je Bijbelwaarde nul is. Als de formule het plusteken zou gebruiken, zou dat impliceren dat iemand met veel logica en geen Bijbel nog steeds veel kennis zou hebben, wat mensen als jij en ik misschien redelijk zouden vinden, maar middeleeuwse scholastici niet. rijke vraag wilden weten, lazen ze de Bijbel en gebruikten ze hun logica om de precieze betekenis van de tekst te doorgronden. Geleerden die de vorm van de aarde wilden determineren, zochten de Bijbel bijvoorbeeld af naar relevante verwijzingen. Een geleerde wees erop dat er in Job 38:13 sprake is van ‘de einden der aarde’ die vastgepakt kunnen worden, zodat ‘de goddelozen uit haar uitgeschud zouden worden’. Dit impliceert volgens deze expert dat de aarde een plat vierkant moet zijn, met die ‘einden’ waaraan hij vastgepakt kan worden. Een andere wijsgeer verwierp deze interpretatie en begon over Jesaja 40:22, waarin over God wordt gezegd: ‘Hij is het, Die daar zit boven den kloot der aarde.’ Is dat geen bewijs dat de aarde rond is? In de praktijk kwam het erop neer dat geleerden kennis zochten door jaren door te brengen in scholen en bibliotheken, waar ze alsmaar teksten lazen en hun logica aanscherpten, zodat ze de teksten juist konden interpreteren. De wetenschappelijke revolutie kwam met een heel andere formule voor kennis: KENNIS = EMPIRISCHE GEGEVENS x WISKUNDE. Als we ergens antwoord op zoeken, moeten we relevante empirische gegevens verzamelen en die analyseren met wiskundige middelen. Om bijvoorbeeld de vorm van de aarde te bepalen, kunnen we beginnen met het observeren van de zon, de maan en de planeten vanaf verschillende punten op aarde. Zodra we genoeg observaties hebben, kunnen we daar met behulp van een driehoeksmeting niet alleen de kantoorruimte huren den haag vorm van de aarde uit afleiden, maar ook de structuur van het hele zonnestelsel. In de praktijk komt dit erop neer dat wetenschappers kennis zoeken door jaren door te brengen in observatoria en laboratoria, door onderzoeksexpedities te ondernemen, door steeds meer empirische gegevens te verzamelen en hun wiskundige hulpmiddelen steeds verder te verfijnen, zodat ze de gegevens correct kunnen interpreteren.

Neem bijvoorbeeld een computerprogrammeur die honderd euro per uur verdient bij een of andere hightech-startup. Op een dag krijgt haar bejaarde vader een beroerte. Hij heeft ineens hulp nodig met de boodschappen, met koken en zelfs met douchen. Ze zou haar vader in huis kunnen halen, wat later in de ochtend naar haar werk gaan, wat vroeger thuiskomen en zelf voor hem zorgen. Daar zou zowel haar inkomen als de productiviteit van de startup onder lijden, maar de vader zou in elk geval verzorgd worden door een respectvolle, liefhebbende dochter. De programmeur kan ook een Mexicaanse thuisverzorgster inhuren die voor twaalf euro per uur bij haar vader gaat wonen en hem alle zorgen uit handen neemt. Dan gaan de programmeur en haar bedrijf op de oude voet door en zelfs de verzorgster en de kantoorruimte huren amsterdam Mexicaanse economie profiteren ervan. Wat moet de programmeur nu doen? Het marktkapitalisme heeft een duidelijk antwoord. Als de economische groei vereist dat onze familiebanden losser worden, dat mensen vaker ver bij hun ouders uit de buurt wonen en dat we thuiszorg importeren vanaf de andere kant van de wereld, dan moet dat maar. Bij dit antwoord komt echter wel een ethisch oordeel om de hoek kijken, en niet alleen feiten. Als sommige mensen zich specialiseren in het programmeren van software en andere hun tijd besteden aan de zorg voor ouderen, kunnen we ongetwijfeld meer software produceren en ouderen professionele zorg bieden. Maar is economische groei belangrijker dan familiebanden? Du moment dat het vrijemarktkapitalisme de vrijheid neemt om tot dergelijke ethische oordelen te komen, overschrijdt het de grens tussen het land van de wetenschap en het land van de religie. De meeste kapitalisten zouden waarschijnlijk niet blij zijn met het etiket ‘religie’, maar zelfs als religie kan het kapitalisme met opgeheven hoofd verdergaan. In tegenstelling tot andere religies, die ons geluk uitstellen tot na de dood, belooft het kapitalisme wonderen op aarde en maakt die soms zelfs waar. Onze overwinning op hongersnoden en infectieziekten is grotendeels te danken aan het vurige kapitalistische geloof in groei. Het kapitalisme verdient zelfs punten voor het verminderen van menselijk geweld en het vergroten van tolerantie en samenwerking. Zoals het volgende hoofdstuk toelicht, zijn daarbij ook andere factoren in het spel, maar het kapitalisme heeft wel degelijk een belangrijke bijdrage aan de mondiale harmonie geleverd door mensen aan te sporen de economie niet meer te zien als kantoorruimte huren eindhoven een nulsomspel, waarin jouw winst mijn verlies is, maar meer als een win-winsituatie, waarin jouw winst ook mijn winst is. Deze aanpak, waarbij het mes aan twee kanten snijdt, heeft veel meer mondiale harmonie gebracht dan eeuwen van christelijk gepreek over het liefhebben van naasten en het toekeren van de andere wang.

Heilige dogma’s
In werkelijkheid is het niet altijd makkelijk om ethische oordelen te scheiden van feitelijke beweringen. Religies hebben de vervelende gewoonte om feitelijke beweringen tot ethische oordelen te verheffen, wat tot ernstige verwarring leidt en discussies vertroebelt die relatief simpel zouden moeten zijn. Zo verandert de feitelijke verklaring dat God de Bijbel heeft geschreven maar al te vaak in het ethische gebod dat we moeten geloven dat God de Bijbel heeft geschreven. Het geloof in deze feitelijke bewering wordt dan een deugd, terwijl het een vreselijke zonde wordt om eraan te twijfelen. Omgekeerd bevatten ethische oordelen stiekem vaak feitelijke beweringen waarover aanhangers het niet eens meer hebben, omdat ze volgens kantoor huren amsterdam hen onomstotelijk vaststaan. Het ethische oordeel dat alle menselijk leven heilig is (wat de wetenschap niet kan toetsen) kan dus gebruikt worden als omhulsel voor de feitelijke bewering dat elk mens een eeuwige ziel heeft (die wetenschappelijk betwist kan worden). Als Amerikaanse nationalisten de Amerikaanse natie heilig verklaren, is dat schijnbaar ethische oordeel in wezen gebaseerd op feitelijke beweringen als ‘de vs stonden vooraan bij de meeste morele, wetenschappelijke en economische vorderingen van de laatste paar eeuwen’. De bewering dat de Amerikaanse natie heilig is, is onmogelijk onder een wetenschappelijke loep te leggen, maar zodra we dit oordeel weglaten, kunnen we heel goed wetenschappelijk onderzoeken of de vs inderdaad verantwoordelijk zijn geweest voor een disproportioneel deel van de morele, wetenschappelijke en economische doorbraken. Dit heeft sommige filosofen, zoals Sam Harris, ertoe gebracht om te beweren dat de wetenschap alle ethische dilemma’s kan oplossen, omdat menselijke waarden altijd feitelijke beweringen in zich bergen. Harris denkt dat alle mensen één grote hoofdwaarde delen – het minimaliseren van leed en het maximaliseren van geluk – en dat alle ethische discussies in wezen feitelijke discussies zijn over de meest efficiënte manier om het geluk te maximaliseren.6 Islamitische fundamentalisten willen kantoor huren eindhoven naar de hemel om gelukkig te worden, liberalen geloven dat meer vrijheid ons geluk maximaliseert en Duitse nationalisten denken dat iedereen beter af zou zijn als Berlijn over de aarde zou regeren. Volgens Harris hebben islamisten, liberalen en nationalisten geen ethisch meningsverschil en zijn ze het in feite alleen oneens over de beste manier om hun gemeenschappelijke doel te realiseren.