Management control-systemen Bouwstenen van het management control-systeem Werknemers doen zelden precies wat er van ze verwacht wordt, en ook de markten waarop een organisatie actief is zijn verre van perfect. Er kan daarom niet slechts op het prijsmechanisme worden bedrijfsruimte huren amsterdam vertrouwd. Er zullen aanvullende maatregelen moeten worden getroffen om zeker te stellen dat iedereen bijdraagt aan een zo maximaal mogelijke waardecreatie voor de organisatie. Een inkoper zal bijvoorbeeld nooit zeker weten of de prijs die hij heeft betaald voor het gewenste product de laagste is. Een goed bedrijfspand huren Arnhem ingericht control-systeem geeft hem echter betere richtlijnen en meer informatie, die hem in staat stellen om betere beslissingen te nemen. 345 1 0.1.1 VASTGOEDMANAGEMENT Een goed ingericht management control-systeem ( MCS) heeft vijf bouwstenen. Er zijn twee zachte controls: Marktbeheersing en Cultuurbeheersing, en drie harde controls: Inputbeheersing, Procesbeheersing en Outputbeheersing. In de volgende paragrafen zullen deze bouwstenen worden beschreven. Marktbeheersing Informatieasymmetrie betekent dat men niet slechts op het prijsmechanisme kan vertrouwen om markten te beheersen. Producten zijn ook zelden homogeen, waardoor er geen eenduidige prijsstelling kan plaatsvinden. Ook de overheid zorgt met belastingen en subsidies voor een verstoring op de markt. Door gebruik te maken van een controlsysteem kunnen managers de negatieve effecten hiervan tot een kantoorruimte huren centrum Eindhoven minimum beperken. Dit systeem moet managers inzicht geven in alle relevante strategische ontwikkelingen op de markt. Cultuurbeheersing Met cultuurbeheersing doelt men op de cultuur binnen de organisatie. De organisatiecultuur kan ontstaan uit verschillende bronnen, zoals de opvattingen van de oprichter, de nationale cultuur of de noodzaak om zich aan te passen aan de externe omgeving. We kunnen vijf cultuurbeheersingsinstrumenten onderscheiden: – intraorganisationele transfers: denk hierbij aan traineeprogramma’s of personeel om de paar jaar laten wisselen van bedrijfsonderdeel; toon aan de top: het management moet het goede voorbeeld geven; groepsgewijze beloningen: op deze manier kan samenwerking worden gestimuleerd in de sterk individualistische westerse cultuur; gedragscodes: het management stelt documenten op waarin staat beschreven hoe de medewerkers zich moeten gedragen. Deze documenten kantoorpand te huur in Den Haag dienen duidelijk naar de medewerkers te worden gecommuniceerd; fysieke en sociale maatregelen: zowel zichtbare als minder zichtbare kenmerken van de waarden en normen binnen de organisatie. Beheersing van de input In grotere organisaties kunnen managers niet alles zelf doen en zullen ze bepaalde taken moeten delegeren. De medewerkers moeten daarom aan bepaalde voorwaarden voldoen, en ook in staat gesteld worden om hun werk naar behoren uit te voeren. We onderscheiden drie instrumenten voor de beheersing van inputs: – werving en selectie; training; – beschikbaarstelling van benodigde middelen.
Tagarchief: kantoorruimte huren centrum Eindhoven
Invloed op de uitvoering
Opdrachtgever heeft minder invloed op de uitvoering van de werkzaamheden van de aannemer De aannemer is bij prestatiecontracten vrij in de uitvoering van het onderhoud. De opdrachtgever verliest aan invloed om de uitvoering van het onderhoud te sturen. Daarom wil de opdrachtgever bedrijfsruimte huren amsterdam alleen prestatiecontracten afsluiten met aannemers waarmee men goede ervaringen heeft. Controle op naleving van de prestatie-eisen De opdrachtgever draagt door middel van prestatiecontracten een belangrijk deel van het technisch beheer van het vastgoed over aan de aannemer. De opdrachtgever zal toch de naleving van de prestatie-eisen willen controleren. Dit zal andere kwaliteiten van bedrijfspand huren Arnhem de organisatie van de opdrachtgever vragen. In het onderzoek blijken de volgende problemen te ontstaan bij het aangaan van prestatiecontracten; problemen met definiëring van de kwaliteitsniveaus 54,5%; onvoldoende praktijkervaring 45,5%; ontbreken van normen/richtlijnen 24,2%; problemen met de kwaliteitsbewaking 24,2%; interne weerstand 21,l %. Bovenstaande problemen hebben veel met elkaar te maken. Het probleem met het definiëren van kwaliteitsniveaus is bijvoorbeeld het kantoorruimte huren centrum Eindhoven ontbreken van duidelijke normen of richtlijnen. In ieder geval moeten technische prestatie-eisen weer gekoppeld (gaan) worden aan meer functiegerichte criteria. Met deze ‘vertaalslag’ moet ervaring worden opgebouwd. Intern kunnen medewerkers bezwaar hebben tegen het loslaten van de opgebouwde expertise. Dit is deels terecht en moet niet gebeuren voordat een goede vertaling naar prestatiecontracten bedrijfsruimte te huur te Den Haag is gemaakt (zie Straub, Vijverberg en Philipsen, Onderhoudsbeleid woningcorporaties: strategisch voorraadbeleid, stuurinstrumenten en onderhoudscontracten, 2000, p. 54-55). 9.4.5 De voordelen van prestatiecontracten voor de uitvoerende partij Omzetcontinuering met betrekking tot onderhoud Door prestatiecontracten af te sluiten stelt de uitvoerende partij zich zeker van een bepaalde omzet uit geleverd onderhoud in de toekomst. Dit maakt de samenstelling van de organisatie van de onderhoudsafdeling van de uitvoerende partij inzichtelijker. Wanneer de verwachtingen juist blijken te zijn is de uitvoerende partij ‘zeker’ van bepaalde opbrengsten, winsten en dekkingen van de algemene kosten. Afstemming van uitvoeringsmomenten in de eigen organisatie Bij prestatiecontracten beschikt de uitvoerende partij over de mogelijkheid onderhoudswerkzaamheden beter te plannen in de eigen organisatie. Pieken en dalen in de onderhoudswerkzaamheden kunnen worden opgevangen met de werkzaamheden voortvloeiend uit de prestatiecontracten.
Het toekennen van een beoordelingscijfer
Het toekennen van een beoordelingscijfer aan een gegadigde op grond van de gestelde vragen bij de selectieprocedure is in een aantal gevallen de meest objectieve manier. Hierbij worden de cijfers van alle aannemers in een categorie samengenomen. De hoogste 1 0% en de laagste 1 0% worden bedrijfsruimte huren amsterdam buiten beschouwing gelaten. Van de overige getallen wordt het gemiddelde bepaald. Dit gemiddelde levert de hoogste score op en naarmate de afwijking tot dat gemiddelde groter wordt, wordt de score lager. Bij de overige rubrieken moet de beoordeling plaatsvinden op basis van eigen inzichten en vakkennis van de beoordelaar. Dit is dus min of meer subjectief. Op basis van deze subjectiviteit komt vervolgens het beoordelingscijfer tot stand. Deze subjectiviteit wordt gedeeltelijk bedrijfsgrond huren Arnhem ondervangen door: – elke beoordelaar alle aannemers te laten beoordelen, zodat de onderlinge vergelijking van de aannemers toch op grond van gelijke criteria plaatsvindt; – de beoordeling door meerdere beoordelaars te laten plaatsvinden, zodat door middeling van de beoordelingscijfers eventuele verschillen tussen de beoordelaars en persoonlijke voorkeuren van de beoordelaars worden genivelleerd. De indeling van de aannemers in categorieën geschiedt op grond van de omzet in onderhoud en kantoorruimte huren centrum Eindhoven renovatie, dus los van de totale omzet van een aannemer. De te onderscheiden categorieën zijn: 1. € 0-5 miljoen; 2. € 5-20 miljoen; 3. > € 20 miljoen. Aan de geselecteerde aannemers worden bestek en de activiteitenlijst of hoeveelhedenlijst ter beschikking gesteld. Het is hierbij van belang dat aanbesteder de inschrijvende partij oplegt gebruik te maken van het zogenaamde uitvoeringspakket (activiteiten- of hoeveelhedenlijst), aangezien die qua indeling en opzet vergelijkbaar is met de voorcalculatie van het projectteam van de opdrachtgever, en het hierdoor goed mogelijk is voorcalculatie en inschrijvingsbegroting met elkaar te vergelijken. Om een goede greep te hebben en te houden op de inschrijvingsbegroting zal de opdrachtgever trachten een aantal zaken met betrekking tot de opgestelde begroting duidelijk in beeld te krijgen. Ten eerste zal hij te weten moeten komen welk gewogen, gemiddeld uurtarief wordt gehanteerd. Ten tweede zal de opdrachtgever trachten te achterhalen of de visie van 315 9.3.5 VASTGOEDMANAGEMENT het uitvoerende bedrijf aangaande de te behalen kwaliteiten overeenkomt met wat hijzelf voor ogen heeft. Anders gezegd: is in deze het bestek duidelijk? Ten derde, mocht het tot verschuiving komen naar aanleiding van de goedkope kantoorruimte huren den haag hoeveelheden, dan is het belangrijk voor alle onderdelen een prijs per eenheid af te spreken, de verrekenprijzen. Daarnaast kan het wenselijk zijn per activiteit het aantal manuren per eenheid, en de materiaalprijzen per eenheid vast te leggen. Ten slotte zal de opbouw van de staart van de begroting onderwerp van onderhandeling zijn (de bouwplaatskosten, algemene kosten, en de opslagpercentages winst- en risico).
De maakbare samenleving
De maakbare samenleving heeft haar congé gekregen. Het ideaalbeeld, waarbij bestuurders in Den Haag en gemeentelijke instellingen de maatschappij op hun manier handen en voeten trachtten te geven, is achterhaald. De samenleving bepaalt namelijk zélf wel hoe dat samenleven gestalte moet krijgen. Volgens Bijdendijk zijn er drie oorzaken die in de vorige eeuw hebben geleid bedrijfsruimte huren amsterdam tot een uitermate onwenselijke scheiding van maatschappelijke functies: een te analytische benadering van de stedenbouw, de drang om bouwkosten te besparen en de sturingsdrift van hogerhand. Vooruitstrevende architecten en stedenbouwers zijn op een gegeven moment gaan analyseren. Ze hebben een bedrijfspand huren Arnhem aantal functies uit de samenleving gelicht, die op de ideale manier geprobeerd vorm te geven, en deze vervolgens naast elkaar in ‘de ideale stad’ geplant. Men had bedacht dat de Nederlandse huishoudens bestonden uit een werkende man, een kokende vrouw en twee kinderen die graag ruim wilden wonen in het groen. Dus zette men 1 3.000 ruime en identieke fiats in het groen neer. Productietechnisch een enorme besparing, zo zagen de bouwers al snel in. En de overheid dacht: hé, dat is kantoorruimte huren centrum Eindhoven een mooi besturingsinstrument! Wij kunnen lekker hier blijven zitten en precies vertellen hoe het moet. De maakbare samenleving. Ziedaar de redenen voor de populariteit van de scheiding van functies. Het meest duidelijke voorbeeld is de Bijlmer: wonen, parkeren, werken, winkelen, fietsen, wandelen; werkelijk alle functies zijn uit elkaar gehaald. De vormgevers meenden het ideaal te hebben gevonden, maar het effect was dat niemand het leuk vond om daar te wonen. Vergelijk dat eens met een traditioneel stukje stad, zoals de Utrechtsestraat in Amsterdam. Iedereen zit bovenop elkaar, je wordt van je sokken gereden door de tram, er zijn nauwelijks parkeermogelijkheden, en de straatjes zijn smal. En toch wordt het als één van de allerleukste gebieden van de stad ervaren. (. .. ) Gebouwen hebben een goedkope kantoorruimte huren den haag langere levensduur dan opvattingen, en dus moeten we structuren maken en gebouwen neerzetten die alle mogelijke functies kunnen herbergen. ( Bron: Frank Bijdendijk, Building Business, mei 2003) 283 8.3 VASTGOEDMANAGEMENT Basiscyclus ontwerpproces Ontwerpen is in feite een vorm van deductief redeneren (afleiding vanuit het algemene naar het bijzondere) en soms een vorm van inductief denken (poneren van een algemene stelling vanuit een aantal bijzondere gevallen). Met name inductief denken is gebaseerd op (praktijk)ervaringen, waarbij specifieke ervaringen leiden tot algemene stellingen. Hier hebben we het over ervaringen die tot inzicht dan wel kennis hebben geleid. Die kennis komt tot uiting in vuistregels (X stenen per vierkante meter metselwerk, halfsteensverband), richtlijnen (brandweervoorschriften, handleidingen, enz.), normen (NEN-bladen), enz.
De conditiescore
Sommige bouw- of installatiedelen zijn niet expliciet door middel van inspectie op hun conditiescore te beoordelen. De conditiescore van het betreffende bouw- of installatiedeel kan worden bepaald met behulp van de verouderingskromme (figuur 7-1 2). De conditiescore wordt gemeten met de bedrijfsruimte huren amsterdam verhouding van de leeftijd ten opzichte van de gemiddelde technische levensduur van het bouw- of installatiedeel. Dit geldt alleen voor bouw- en installatiedelen die niet volgens de in de NEN 2767 omschreven inspectiemethode te beoordelen zijn. Figuur 7-12 Conditieverloop als functie van de (rest)levensduur Theoretisch• levensduur Legenda L de (theoretische) levensduur van een bouw- of bedrijfspand huren Arnhem installatiedeel t de leeftijd van het bouw- of installatiedeel (in de grafiek uitgedrukt relatief aan L) C cond itiescore als functie van de leeftijd Risico-inventarisatie ” … Zouden alleen de gebreken worden vastgelegd zonder naar de veiligheid en de toekomstige kosten te kijken, dan zou het kwaliteitsbeeld in sommige gevallen te rooskleurig uitvallen. Het is dus nodig per gebrek ook de veiligheid en de mogelijke kostenontwikkelingen in ogenschouw te nemen. Het gebrek wordt – op basis van het meest negatief van toepassing zijnde risicoaspect – op risico ingeschaald. De risicoscore is af te lezen uit een risico-inventarisatiematrix ( zie tabel 7-11 en 7-12) en deze bepaalt wanneer er actie moet worden ondernomen. De NEN 2767 geeft een indicatie hoe een risico-inventarisatiematrix er uit zou kunnen zien (tabel 4-5). Bij PVM wordt echter een kantoorruimte huren centrum Eindhoven aangepaste versie gebruikt (tabel 7-10). De risico-inventarisatiematrix van PVM heeft als bijkomend voordeel dat hier tevens de wet- en regelgeving in opgenomen is (deze ontbreekt bij de NEN 2767). Dit zijn de minimale eisen waaraan de huisvesting moet voldoen. 241 7.3.3 VASTGOEDMANAGEMENT Tabel 7-10 Risico-inventarisatiematrix volgens NEN 2767 Prioriteit Laag Hoog bedrijfsruimte te huur te Den Haag Risico 9 8 7 6 5 4 3 2 1 VeiligheidNolksgezondheid (1 ) (2) (3) Cultuurhis-torische waarde (1 ) (2) (3) Gebru ik en bedrijfsproces (1) (2) (3) Technische vervolgschade (1 ) (2) (3) Toename klanten-onderhoud (1 ) (2) (3) Beleving, esthetica (1 ) (2) (3) Tabel 7-11 Bepaling van de risico-inventarisatiescore volgens PVM-methode Risicogevolg Risico-effect Vei l igheid van pers./omg. (levensgevaar) Voldoet niet aan wettel ijke richtlijnen Bedrijfszekerheid/in komstenderving Doelmatigheid/functievervul l ing Belevingswaarde Ingrijpend Duidelijk Gering Tabel 7-12 Risico-inventarisatie (RI) versus onderhoudsprioriteit (PR) Risico-inventarisatie = inschaling risico-effect van het gebrek Onderhoudsconsequentie = wat te doen met het gebrek? Risico 1•H8·él!.!·f1Hii·Y Gering risico 242 1. Activiteit direct plannen 2. Activiteit op korte termijn plannen (bijvoorbeeld volgend jaar) 3. Activiteit op middel lange termijn (bijvoorbeeld tussen 2 en 5 jaar) 4. Activiteit op termijn plannen (bijvoorbeeld tussen 5 en 10 jaar) 5. Activiteit niet noodzakelijk PROGRAMMERINGSVLAK/TACTISCH NIVEAU 7.3.4 De meting sluit aan op de Rgd-methodiek en op de nieuwe norm voor een
Algemene definiëring van de kwaliteitsklassen
Algemene definiëring van de kwaliteitsklassen 1. Maximaal haal baar kwal iteitsniveau. 2. Zeer hoog kwal iteitsniveau: representatief, aanpasbaar en gebrui ksvriendelijk afwerkings- en voorzieningenniveau. 3. Hoog kwa l iteitsniveau: aanpasbaar en gebruiksvriendelijk afwerkings- en voorzieningenniveau. 4. Normaal of basiskwaliteit: het afwerkings- en voorzieningenniveau is a lgemeen geaccepteerd. 5. Minimaal wettelijke kwa l iteit vormt het u itgangspunt: bedrijfsruimte huren amsterdam het afwerkings- en voorzieningenniveau wordt minimaal verhoogd. 6. Minimaal wettelijke kwal iteit. 5 Techniek: mate van uitvoerbaarheid, de technische kwaliteit. Per technisch aspect kan er een algemene omschrijving aan worden gekoppeld. Ook is een aantal materiaaltechnische aspecten in de omschrijving opgenomen: bedrijfspand huren Arnhem Mechanische eigenschappen (o.a. sterkte en stabiliteit), Brand, Explosie (o.a. brandbaarheid, brandvoortplanting), Gassen, Vloeistoffen, Vaste stoffen (o.a. waterdichtheid), Thermische eigenschappen (o.a. isolatie), Optische eigenschappen (o.a. kleurechtheid), Akoestische eigenschappen (o.a. geluidsisolatie), Elektrisch magnetisme, Straling (o.a. aarding), Energie, Verbruik (o.a. capaciteit), Toepassing kantoorruimte huren centrum Eindhoven (o.a. maatvoering), Verwerking, Uitvoering (o.a. transport) en Bediening en Onderhoud. 6 Intern: de eisen die de gebruiker/eigenaar zelf aan zijn producten stelt. Hieraan liggen verschillende interne notities ten grondslag, zoals huishoudelijk reglement, strategisch voorraadbeleid, producten boek en bedrijfshandboek. 213 7.2. 1 VASTGOEDMANAGEMENT Definities kwaliteitsklassen hoofdgroepen Elke hoofdgroep wordt nader toegelicht aan de hand van een korte definitie per kwaliteitsklasse. De bedrijfsruimte te huur te Den Haag definitie geeft een referentiekader en kan worden gebruikt voor de beschrijving van het kwaliteitsniveau per (sub )aspect. Figuur 7-5 Kwaliteitsomschrijving/ definiëring van een aspect Omschrijving kwaliteitsklassen: Klasse 1: Zeer luxe en bereikbaar toilet Klasse 2: L uxe en bereikbaar toilet Klasse 3: Redelijk luxe en bereikbaar toilet Klasse 4: Bereikbaar toilet KI asse 5: Eenvoudig toilet Klasse 6: Conform wet- en regelgeving L— —————- — Beeldverwachting Bij de beeldverwachting wordt bepaald in welke mate een gebouw representatief of herkenbaar is en in welk type omgeving het gebouw zich bevindt. Tabel 7-2 geeft een indicatie van de definities van de kwaliteitsklasse voor de beeldverwachtingsaspecten. Tabel 7-2 Algemene definitie kwaliteitsscores beeldverwachting Kwal iteitsklasse Definitie 2 3 4 5 6 214 Het gebouw staat in een zeer verzorgde omgeving, is erg herkenbaar en op alle fronten representatief. Het gebouw staat in een verzorgde omgeving, is erg herkenbaar en op alle fronten representatief. Het gebouw staat in een verzorgde omgeving, valt niet op in zijn omgeving en is representatief. Het gebouw staat in een verzorgde omgeving, is nauwelijks herkenbaar en representatief. Het gebouw staat in een onverzorgde omgeving, is n iet herkenbaar en niet representatief. Het gebouw en de omgeving voldoen aan het wettel ijk gestelde minimum.
Eenduidige en objectieve informatie
Om efficiënt en effectief beheer van bedrijfsruimte huren amsterdam vastgoed mogelijk te maken moet een vastgoedbeheerder kunnen beschikken over eenduidige en objectieve informatie. Deze informatie is te verkrijgen door het uitvoeren van een inspectie op esthetische, ruimtelijke, bedrijfspand huren Arnhem functionele en technische aspecten van het gebouw, volgens de methode Gebouw in GebruikAnalyse (GGA). Voor de technische aspecten kan vervolgens een ConditieMeting (CM) worden ingezet, om de inspectie naar technische aspecten nader te objectiveren door de gebreken van het gebouw aan bouw- en installatieonderdelen te inventariseren. Uit de GGA – eventueel aangevuld met een ConditieMeting – blijkt de feitelijke kwaliteit van het vastgoed. Voor het opstellen van een meerjarenbeheerplan is echter niet alleen de feitelijke kwaliteit van belang, maar ook de gewenste kwaliteit, 210 PROGRAMMERINGSVLAK/TACTISCH NIVEAU 7.2.l ofwel het Programma van Eisen voor Instandhouding van Vastgoed (PvE-I). In het PvE-I worden de eisen, wensen en kantoorruimte huren centrum Eindhoven randvoorwaarden vastgelegd waaraan vastgoed moet voldoen. Voor het uitvoeren van de GGA en voor het opstellen van het PvE-I wordt gebruikgemaakt van de VastgoedKwaliteitsMeetlat (VKM). Wanneer de technische aspecten op basis van een inventarisatie en inspectie naar gebreken zijn beoordeeld, wordt op basis daarvan het Technische Programma van Eisen voor Instandhouding ( TPvE-I) opgesteld; zie hiervoor hoofdstuk 7.3. 7 .2.1 VastgoedKwaliteitsMeetlat (VKM) Een veelvoorkomend probleem bij het beoordelen van vastgoed is het niet identiek interpreteren van overeenkomstige situaties door verschillende inspecteurs. Om bedrijfsruimte te huur te Den Haag ongelijkheid van te nemen maatregelen bij overeenkomstige situaties te voorkomen is het nodig een referentiekader – een norm – te scheppen waaraan de inspecteurs zich kunnen toetsen, teneinde tot een gelijkluidende beoordeling te komen. De VastgoedKwaliteitsMeetlat (VKM) is zo’n referentiekader. Ieder aspect is geclassificeerd in een zespuntsschaal. De kwaliteit van een locatie, gebouw, ruimte of onderdeel van een gebouw wordt bepaald door de mate waarin het voldoet aan de wensen en eisen die de gebruiker stelt. Gebruikers volgen, als het gaat om het beoordelen van gebouwen, in de regel het onderstaande patroon: in het begintraject wordt vooral ingegaan op de esthetische aspecten. Welke indruk heeft of verwacht de gebruiker van het gebouw? Welke beeld heeft men daarbij? Denk bijvoorbeeld aan representativiteit en uitstraling van het gebouw of de omgeving; – vervolgens wordt nagedacht over de omvang en het oppervlak van het gebouw, de relaties tussen de verschillende onderdelen van de te huisvesten organisatie en over de mate waarin efficiënt ruimtegebruik een vereiste is; – daarna wordt meer nagedacht over de functionaliteit van het gebouw en zijn omgeving, en komen de technische aspecten en eventueel zelfs de materiaaltechnische aspecten in beeld; tot slot komen de kosten van gebruik van het gebouw aan de orde. Wanneer is het gebouw beschikbaar en voor hoe lang? Voldoet het gebouw aan de wettelijke richtlijnen?
Een aantal risicogroepen
Aan de hand van figuur 6- 19 kan een aantal risicogroepen worden onderscheiden: – kleine kans – klein gevolg: het onderkennen bedrijfsruimte huren amsterdam van deze risico’s is meestal al voldoende, omdat maatregelen om de risico’s te vermijden of te reduceren vaak niet rendabel zijn; kleine kans – groot gevolg: het optreden van deze risico’s is onvoorspelbaar door de lage frequentie van optreden (bijvoorbeeld een aardbeving). Zich verzekeren tegen de gevolgen is bedrijfspand huren Arnhem meestal de beste oplossing; grote kans – klein gevolg: door de hoge frequentie zijn deze risico’s gemakkelijk te voorspellen. Met de juiste beheersmaatregelen kunnen ze worden gereduceerd of voorkomen; grote kans – groot gevolg: deze risico’s zijn erg groot en zullen zo veel mogelijk moeten worden voorkomen. Risico’s bij het beheer van vastgoed Wat zijn de risico’s die een onderneming tegenkomt bij het kantoorruimte huren centrum Eindhoven ontwikkelen en beheren van vastgoed? Over het algemeen kent vastgoedontwikkeling een hoger risico dan het beheer van onroerend goed. De hieronder beschreven risico’s zijn het product van het risicomanagement van diverse beursgenoteerde vastgoedfondsenorganisaties: Wereldhave, B&S Vastgoed Nederland NV en VastNed Offices/Industrial. Wereldhave belegt 192 VASTGOEDMANAGEMENT OP DELEIDSVLAK/STRATEGISCH NIVEAU 6.5 in kantoren, winkelcentra en bedrijfs- en woonruimte in België, Finland, Frankrijk, Nederland, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Wereldhave beschikt over een geïntegreerde organisatie voor de ontwikkeling van, investeringen in en het beheren van haar vastgoed met eigen goedkope kantoorruimte huren den haag dochterorganisaties in deze landen. B&S Vastgoed Nederland NV belegt in soortgelijk vastgoed als Wereldhave, maar dan expliciet in Nederlands vastgoed. VastNed belegt daarentegen alleen in kantoren en semi-industrieel vastgoed in Nederland, België en Duitsland. Zoals we eerder zagen zijn deze beursgenoteerde vastgoedfondsen verplicht de Corporate Governance Code na te leven. Niet-beursgenoteerde vastgoedfondsen die lid zijn van de VVF (Vereniging Vastgoedfondsen) zijn verplicht hun prospectus te laten toetsen door de STV (Stichting Transparantie Vastgoedfondsen). De STV ontwikkelt en onderhoudt een gedragscode en standaarden voor informatieverstrekking, waarin in ook risicofactoren worden opgenomen. De STV wil de professionaliteit, de transparantie en het vertrouwen in de markt van beleggingen in deze fondsen vergroten. De uitkomsten van onderzoeken door het STV zijn openbaar. Dit betekent dat risicomanagement ook voor niet-beursgenoteerde vastgoedfondsen steeds belangrijker wordt. Het in kaart brengen van de verschillende risico’s gebeurt aan de hand een aantal categorieën: A. Organisatierisico’s: – bedrijfsrisico’s; – strategische risico’s. B. Operationele risico’s: – commerciële risico’s; technische risico’s; financiële, administratieve en juridische risico’s.
De kasstroom
De huurder brengt de kasstroom vanuit het vastgoedobject naar de eigenaar tot stand. Het is belangrijk dat het beleid is gericht op het tevreden houden van de huurder, nu en in de toekomst. Via de metingen vanuit het bedrijfsruimte huren amsterdam klantperspectief in de Balanced ScoreCard wordt de kwal iteit gemeten die de organisatie aan de huurder biedt. Zo wordt bekeken of het aantal klachten van huurders, het planmatig en correctief onderhoud, de kwa l iteit van de vastgoedobjecten bedrijfspand huren Arnhem en de hu isvestingssatisfactie aan de normen voldoen. Zie hoofdstuk 1 0. 1 .7 over de Balanced ScoreCard voor een concrete invulling van het klantperspectief. Beschrijving van het bezit Alvorens een oordeel te kunnen vormen over een vastgoedbedrijf is het nodig een helder beeld te hebben van de opbouw van het bezit, dan wel van de vastgoedobjecten die het vastgoedbedrijf in beheer heeft. Het beeld dat men zich zal vormen van een 1 70 VASTGOEDMANAGEMENT OP BELEIDSVLAK/STRATEGISCH NIVEAU 6.2 vastgoedbedrijf met een ‘oud’ vastgoedbezit, waarvan de objecten gesitueerd zijn op slechte locaties en verhuurd zijn aan zwakke huurders, zal sterk verschillen met dat van een vastgoedbedrijf dat het beheer voert over een gevarieerd bezit naar leeftijd, type, huurders en geografische spreiding. Het vastgoedbedrijf dat een gevarieerd bezit heeft loopt een minder groot risico, mocht één bepaald type niet goed renderen. Daarnaast kantoorruimte huren centrum Eindhoven is het nodig inzicht te hebben in de opbouw van het vastgoed om beter in staat te zijn het vastgoedbedrijf te spiegelen aan andere vastgoedbedrijven. Belangrijke karakteristieken van het bezit zijn: – bouwjaar; – locatie: – geografische ligging (bijvoorbeeld o.b. v. CBS-wijkindeling); – kwaliteit locatie (bijvoorbeeld ABC-classificatie kantoorgebouwen). – bouwmethode; – verhuurbaar oppervlak; – type vastgoed (woningen, kantoren, bedrijfsruimten of winkels), goedkope kantoorruimte huren den haag subklasse en functie (bijvoorbeeld woningen in topsegment of sociale huursector, een sporthal voor sportbeoefening, enz.); – gemiddelde huurprijs per vierkante meter of eenheid; – technische kwaliteit; – functionele kwaliteit; – ruimtelijke kwaliteit; – monumentale status. Om snel inzicht te krijgen in de karakteristieken van het vastgoedbezit op portefeuilleniveau kan men bij de presentatie van de gegevens het beste gebruikmaken van grafieken en tabellen.
Het herzien van spelregels
De overheid kan door het herzien van spelregels (wetten) de positie en vooruitzichten van vastgoedorganisaties – zoals de bedrijfsruimte huren amsterdam woningcorporaties – behoorlijk in de war sturen. Zo is voor de overheid de slechte kwaliteit van bedrijfsterreinen, veroorzaakt door leegstand en als gevolg daarvan verpaupering, een doorn in het oog. De Nederlandse overheid had geen greep op deze situatie en wilde door het invoeren van een belasting op leegstand van bedrijfspand huren Arnhem bedrijfspanden een potje voor herstructurering creëren om oude bedrijfspanden aan te pakken. De kosten voor de herstructurering van bedrijventerreinen zijn in 2008 geschat op ruim € 6 miljard. Het gaat hier om 1 6.000 hectare bedrijfsterrein op een totaal van 97.000 hectare. De leegstandsheffing, die er uiteindelijk niet komt, zou weer een extra kostenpost zijn voor de eigenaren van bedrijfsgebouwen en het kantoorruimte huren centrum Eindhoven rendement nog meer onder druk zetten. Met het afblazen van de leegstandsheffing ziet de overheid de prikkel tot opwaardering van bedrijfsterreinen wegvallen. Mogelijk biedt de kraakwet die prikkel wel. Deze bedrijfsruimte te huur te Den Haag nieuwe wet betekent dat vastgoedbezitters minder tijd krijgen om bij leegstand een nieuwe huurder te vinden. Waar een pand voorheen pas na een jaar mocht worden gekraakt, is het nu de bedoeling dat een gemeente na een half jaar samen met de vastgoedbezitter naar een oplossing zoekt. Lukt dat niet, dan moet de gemeente zelfstandig zorgen voor een oplossing. “Illegale krakers worden dan vervangen door legaal krakende gemeenten,” aldus Frank van Blokland, directeur van de branchevereniging voor vastgoedbezitters IVBN in het NRC Handelsblad van 16 oktober 2009. Het zoeken en vinden van rendabele product-marktcombinaties berust op uitgebreid marktonderzoek en het opstellen van een strategische visie. Een portfolioanalyse is noodzakelijk om overzicht te verkrijgen over het gehele vastgoedbezit. Overzicht is nodig ten aanzien van de exploitatie, de huisvestingssatisfactie, de vastgoedkwaliteit en het directe en indirecte rendement. Het resultaat van een dergelijk proces kan grote gevolgen hebben. Zo bracht VastNed in 2008 via de media naar buiten dat de verkoop van hun winkelruimte in Spanje bijna rond was en dat het plan bestond om de opbrengst in winkelcentra in Turkije te investeren. Winkelcentra in Spanje in portefeuille vormden op dat moment een risico, omdat de Spaanse vastgoedmarkt in 2008 in het slop was geraakt ( Bron: Het Financieele Dagblad, 9 september 2008). Op basis van het verkregen overzicht kunnen per complex strategieën worden voorgesteld: het vastgoed handhaven, herontwikkelen, afstoten door verkoop of door sloop of wellicht nieuw ontwikkelen. Belangrijk daarbij is om constant oog te hebben voor de klant, immers “wie de klant niet begrijpt mist de basis voor een goed huisvestingsontwerp”. Steeds vaker maken vastgoedondernemingen niet alleen strategische plannen gefocust op de kansen, maar ook risicoanalyses met betrekking tot de mogelijke risico’s: bedrijfsrisico’s, strategische risico’s en operationele risico’s, zoals commerciële – technische en financieel-juridische risico’s – zodat de manager op het ergste is voorbereid. Hij weet als geen ander dat winst en verlies soms zeer dicht bij elkaar liggen. De instorting van een bedrijf begint in de regel met een inschattingsfout. Klachten over klimaat in Hoftoren leidden ertoe dat alle plafonds van de 29 verdiepingen weer moesten worden geopend. Niet alleen de gevelplaten van de Hoftoren zijn onbetrouwbaar, ook het binnenklimaat laat te wensen over.